ਹਲਦੀ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀ ਖਾਦ ਪਦਾਰਥ ਰੂਪੀ ਮਸਾਲਾ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਰਸੋਈ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਯੁਰਵੇਦਿਕ ਦਵਾਈ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਦੀ ਦਰ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਖੋਜਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਲਦੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਿਹਤ ਲਾਭ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਕਰਕਿਊਮਿਨ (Curcumin) ਨਾਮਕ ਤੱਤ ਹੈ।
ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਖ਼ਾਸ ਕੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ?
ਹਲਦੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਤੱਤ ਕਰਕਿਊਮਿਨ ਹੈ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਪੀਲਾ ਰੰਗ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਨਿਰੋਗ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕਤ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਕਰਕਿਊਮਿਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਹ ਹਨ:
1.ਸੋਜ਼ਿਸ਼ (inflammation) ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦਾ ਹੈ।
2=ਤਾਕਤਵਰ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।
3.ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ।
4.ਕੈਂਸਰ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਕਰਕਿਊਮਿਨ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸ਼ੋਸ਼ਿਤ (absorb) ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਇਸੇ ਲਈ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ (piperine) ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਸਦੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਯੋਗਤਾ ਵਧ ਸਕੇ।
ਹਲਦੀ ਦੇ ਸਿਹਤ ਲਾਭ
1. ਸੋਜ਼ਿਸ਼ ਅਤੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ
ਹਲਦੀ ਗੰਠੀਆ (arthritis) ਵਰਗੀਆਂ ਜੋੜਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਦ ਨਿਵਾਰਕ ਦਵਾਈਆਂ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ।
2. ਤਾਕਤਵਰ ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ
ਇਹ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਫ੍ਰੀ ਰੈਡਿਕਲਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਬੁੱਢੇਪਾ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ।
3. ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ
ਖ਼ਰਾਬ ਕੋਲੇਸਟ੍ਰੋਲ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਖੂਨ ਦੀ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੋਕ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।
4. ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਲੜਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ
ਕੈਂਸਰ ਸੈੱਲਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਧੀਮਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਟਿਊਮਰ ਨੂੰ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰ ਕੈਂਸਰ ਇਲਾਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ।
5. ਦਿਮਾਗੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ
ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦੀ ਹੈ।
ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ।
6. ਸ਼ੂਗਰ ਅਤੇ ਵਜ਼ਨ ਕੰਟਰੋਲ
ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਨਸੁਲਿਨ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਦੇ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।
7. ਪਚਣ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਜਿਗਰ ਦੀ ਸਿਹਤ
ਬਦਹਜ਼ਮੀ ਅਤੇ ਗੈਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਪੇਟ ਦੇ ਅਫਾਰੇ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਜਿਗਰ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਹਲਦੀ ਕਿਵੇਂ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ?
ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਖਾਣੇ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ,ਸੂਪ,ਸਮੂਥੀ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾ ਕੇ ਵਰਤਿਆਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਕੈਪਸੂਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੈਪਸੂਲ ਵਿੱਚ ਪਾਈਪਰਿਨ (ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ) ਜਾਂ ਲਿਪੋਸੋਮਲ ਕਰਕਿਊਮਿਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਵਧੀਆ ਨਤੀਜੇ ਮਿਲਣ।
ਕੀ ਹਲਦੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ?
ਹਲਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਿਲਕੁਲ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਖਾਣੇ ਜਾਂ ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਖੂਨ ਪਤਲਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ, ਸ਼ੂਗਰ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਇਸਤਰੀ ਗਰਭਵਤੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਤਮਾਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਾਤਰਾ: 500–2000 ਮਿ.ਗ੍ਰਾ. ਕਰਕਿਊਮਿਨ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ (ਜਿਵੇਂ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਗਈ ਹੈ)।
ਹਲਦੀ ਸਿਰਫ਼ ਮਸਾਲਾ ਨਹੀਂ — ਇਹ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਦਵਾਈ ਹੈ! ਇਸਦੀ ਨਿਯਮਿਤ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਜੋੜਾਂ ਦਾ ਦਰਦ, ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਘਟਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਨਤੀਜੇ ਲਈ ਹਲਦੀ ਨੂੰ ਕਾਲੀ ਮਿਰਚ ਨਾਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਖਾਓ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ ਅਪਣਾਓ।
ਸੁਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਵਿਗਿਆਨ ਅਧਿਆਪਕ
ਸ੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
ਪੰਜਾਬ।