ਚਿੰਤਾ,ਡਰ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਅਪੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਰੋਗ ਹੈ ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚਿੰਤਾ,ਡਰ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਵਿਅਕਤੀ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੀੜਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਉਦਾਸੀ, ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੀ ਘਾਟ, ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਆਤਮਘਾਤ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਚਿੰਤਾ ,ਡਰ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਇਲਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਐਂਟੀ-ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਦਵਾਈਆਂ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਬਦਲਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਰੀਜ਼ ਇਲਾਜ-ਰੁਕਾਵਟ ਵਾਲੇ ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ (TRD) ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਨਿਊਰੋਸਾਇੰਟਿਸਟ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰ ਉੱਚ ਕੋਟੀ ਦੀ ਨਿਊਰੋਮੋਡੂਲੇਸ਼ਨ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੱਲ ਮੁੜ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰ ਜਾਂ ਡੀਪ ਬ੍ਰੇਨ ਸਟੀਮੂਲੇਸ਼ਨ (DBS) ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਥਮਿਕ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਰਜਰੀ ਰਾਹੀਂ ਇਲੈਕਟਰੋਡਾਂ ਇੰਪਲਾਂਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਖਾਸ ਦਿਮਾਗੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਝਟਕੇ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਧਾਰਨ ਨਿਊਰੋਨਲ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾਂ,ਡਰ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਹੈ।
ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰਾਂ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ
ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਪੇਸਮੇਕਰ ਦਿਲ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰ ਨਾਲ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਦਿਲ ਦਾ ਪੇਸਮੇਕਰ ਅਸਧਾਰਣ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰ ਗ਼ਲਤ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਦਿਮਾਗੀ ਸਰਕਟਾਂ ਨੂੰ ਮੋਡੂਲੇਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਯੰਤਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:
1. ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਡ ਜੋ ਖਾਸ ਦਿਮਾਗੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੰਪਲਾਂਟ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਝਟਕੇ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2. ਇੱਕ ਬਿਜਲੀ ਦਾ ਝਟਕਾ ਲਗਾਉਣ ਵਾਲਾ ਜੈਨਰੇਟਰ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਛਾਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੰਪਲਾਂਟ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
3. ਜੁੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਾਰਾਂ ਜੋ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਡਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਝਟਕਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੈਨਰੇਟਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ।
ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਮਾਮੂਲੀ ਝਟਕੇ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਿਆਂ ਡੀਪ ਬ੍ਰੇਨ ਸਟੀਮੂਲੇਸ਼ਨ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਹ ਨਿਊਰਲ ਸਰਕਟਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ ਜੋ ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਘੱਟ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਜਾਂ ਵੱਧ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਮੂਡ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਦਾ ਹੈ।
ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰਾਂ ਦੇ ਫਾਇਦੇ
1. ਇਲਾਜ-ਰੁਕਾਵਟ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਆਸ:
ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਉਹਨਾਂ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਦਵਾਈਆਂ ਜਾਂ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਥੇਰੇਪੀ ਨਾਲ ਰੋਗ ਰਹਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਰਹੇ।
2. ਟਾਰਗਟ ਕੀਤੀ ਥੇਰੇਪੀ:
ਸਿਸਟਮਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ,ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਖਾਸ ਦਿਮਾਗੀ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ,ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੋਰ ਹੋਰ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਜ਼ਮੀ ਵਿਆਪਕ ਸਾਈਡ ਇਫੈਕਟ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
3. ਸੁਧਾਰਯੋਗ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ:
ਡਾਕਟਰ ਬਿਨਾ ਹੋਰ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਤੋਂ ਉਤਪਾਦਨ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਯੰਤਰ ਨੂੰ ਬੰਦ ਜਾਂ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
4. ਨਿਰੰਤਰ ਪ੍ਰਭਾਵ:
ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
5. ਸੰਭਾਵਿਤ ਨਿਊਰੋਪਲਾਸਟਿਕ ਫਾਇਦੇ:
ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲੰਬੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਨਿਊਰਲ ਸਰਕਟਾਂ ਦੀ ਦੁਬਾਰਾ ਸੰਗਠਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਥਾਈ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰ ਥੇਰੇਪੀ ਦੀ ਲਾਗਤ
ਡੀਪ ਬ੍ਰੇਨ ਸਟੀਮੂਲੇਸ਼ਨ (DBS) ਦੀ ਲਾਗਤ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਔਸਤ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਾਫੀ ਮਹਿੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਸਾਲਾਨਾ ਰੱਖ ਰਖਾਅ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਭਵਿੱਖ
ਨਿਊਰੋਮੋਡੂਲੇਸ਼ਨ ਦਾ ਖੇਤਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਮੀਦਵਾਰ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
1. ਬੰਦ-ਲੂਪ ਸਿਸਟਮ:
ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰ ਸੱਚੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਦਿਮਾਗੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸਟੀਮੂਲੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰਥਾ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
2. ਛੋਟੇ, ਵਾਇਰਲੈੱਸ ਡਿਵਾਈਸ:
ਬਾਇਓਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਕਰਕੇ ਯੰਤਰ ਘੱਟ ਖ਼ਤਰਾ ਰਹਿਤ ਅਤੇ ਵੱਧ ਊਰਜਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
3. ਜੋੜੀ ਥੇਰੇਪੀ:
ਇਸ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਜਾਂ ਫਾਰਮਾਕੋਲੋਜੀਕਲ ਇਲਾਜਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
4. ਟੀਚਿਆਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ:
ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੀ ਖੋਜਾਂ ਨਵੇਂ ਦਿਮਾਗੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਰੀਖਿਆ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਉੱਚ ਸਫਲਤਾ ਦਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹਨ।
5. ਨੈਤਿਕ ਢਾਂਚੇ:
ਇਸ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਬਾਇਓਐਥਿਸਿਸਟ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਫ਼ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨਗੇ।
ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਨਿਊਰੋਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਰੋਮਾਂਚਕ ਖੁਲਾਸਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਗ਼ਲਤ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਦਿਮਾਗੀ ਸਰਕਟਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਮੋਡੂਲੇਟ ਕਰਕੇ ਇਲਾਜ-ਰੁਕਾਵਟ ਵਾਲੇ ਚਿੰਤਾ ,ਡਰ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਨਵੀਂ ਆਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਉੱਚ ਲਾਗਤ, ਮਹਿੰਗਾ ਸਾਲਾਨਾ ਰੱਖ ਰਖਾਅ,ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਜਟਿਲਤਾਵਾਂ ਕੁਝ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਇਲਾਜ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਚਿੰਤਾ,ਡਰ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸਯੋਗ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਰ ਕਰਨੀਆਂ ਪੈਣਗੀਆਂ। ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀਆਂ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਪੇਸਮੇਕਰ ਸ਼ਾਇਦ ਚਿੰਤਾ ,ਡਰ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ, ਸਸਤੇ ਅਤੇ ਵਧੀਆ ਸਾਧਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਇਲਾਜ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਸੁਰਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ
ਵਿਗਿਆਨ ਅਧਿਆਪਕ
ਸ੍ਰੀ ਅਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਾਹਿਬ
ਪੰਜਾਬ।