ਬੱਚੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਭੇਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਮਾਸੂਮ ਚਿਹਰੇ, ਹਾਸੇ ਦੀ ਝਲਕ ਅਤੇ ਉਮੀਦ ਦੀ ਸੁਗੰਧ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ-ਪੀਣ, ਕੱਪੜੇ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਤਾਂ ਇਕ ਲੰਮਾ, ਧੀਰਜ ਭਰਿਆ ਤੇ ਆਤਮਿਕ ਯਾਤਰਾ ਹੈ — ਜਿੱਥੇ ਮਾਪੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰੂ, ਪਹਿਲੇ ਦੋਸਤ ਅਤੇ ਪਹਿਲੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ — ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ, ਪਿਆਰ, ਸੰਜਮ, ਸ਼ਰਾਫ਼ਤ, ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣਾ। ਅਸੀਂ ਜਿਹੋ ਜਿਹੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਹੀ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਬਣਦੀ ਹੈ।
ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਤੋਂ
ਬੱਚੇ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਉਸ ਵੇਲੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਮਾਂ ਦੇ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਂ ਦਾ ਮਨੋਬਲ, ਉਸਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਤੇ ਉਸਦੀ ਸੋਚ ਗਰਭ ਵਿੱਚ ਪਲ ਰਹੇ ਬੱਚੇ ’ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਮਾਂ ਖੁਸ਼ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਸੁਖੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਭਲੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪੜ੍ਹਦੀ ਹੈ, ਸਾਧਾਰਣ ਜੀਵਨ ਜੀਉਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮਨੋਵਿਰਤੀ ਵੀ ਸ਼ਾਂਤ ਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ — “ਗਰਭ ਸੰਸਕਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਵਿਦਿਆਲੇ ਹੈ।”
ਮਾਂ-ਪਿਓ ਦਾ ਰੋਲ – ਬੱਚੇ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਕੇਂਦਰ
ਮਾਪੇ ਬੱਚੇ ਲਈ ਉਹ ਦਰਖ਼ਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਉਹ ਖੁਦ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮਾਂ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ, ਸਨੇਹ, ਮਮਤਾ ਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਸਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਪਿਤਾ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ, ਹਿੰਮਤ, ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦੀ ਰਾਹੀਂ ਜੀਣਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਮਾਂ ਤੇ ਪਿਉ ਦੋਵੇਂ ਇਕ-ਦੂਜੇ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਤੇ ਪਿਆਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਵੀ ਉਹੀ ਭਾਵਨਾ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਲੜਾਈ-ਝਗੜੇ, ਗਾਲੀਆਂ ਜਾਂ ਹਿੰਸਾ ਹੋਵੇ — ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਡਰਪੋਕ, ਗੁੱਸੇਵਾਲਾ ਜਾਂ ਸੰਕੁਚਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣਾ — ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਿੱਖਿਆ
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗੇ ਖਿਡੌਣਿਆਂ ਜਾਂ ਗੈਜਿਟਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਬਿਤਾਉਣਾ —
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨਾ,
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਖੁਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ,
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਸੁਣਨਾ —
ਇਹ ਸਾਰੇ ਪਲ ਬੱਚੇ ਦੀ ਆਤਮਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਬੱਚੇ ਜਦੋਂ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਕੰਨ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜੱਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਹੀਂ।
ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ
ਪਰਵਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਕਲਾ ਹੈ — ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਸਿਖਾਉਣਾ।
ਜੇ ਸਿਰਫ਼ ਪਿਆਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਆਲਸੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੇ ਸਿਰਫ਼ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਡਰਪੋਕ ਜਾਂ ਬਗਾਵਤੀ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਸਲ ਸਿਖਲਾਈ ਹੈ — ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਨਿਯਮ ਬਣਾਉਣਾ, ਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਰੱਖਣਾ।
ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੇ ਬੱਚਾ ਗਲਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਡਾਂਟੋ ਨਹੀਂ — ਉਸਨੂੰ ਸਮਝਾਓ ਕਿ ਗਲਤੀ ਕਿੱਥੇ ਹੋਈ ਤੇ ਕਿਉਂ ਗਲਤ ਸੀ।
. ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ — ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਮੌਕੇ
ਗਲਤੀਆਂ ਕਰਨਾ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ, ਹਰ ਗਲਤੀ ਇਕ ਨਵੀਂ ਸਿੱਖ ਹੈ।
ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਗਲਤੀਆਂ ਨੂੰ “ਅਪਰਾਧ” ਨਾ ਬਣਾਉਣ, ਬਲਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਮੌਕਾ ਬਣਾਉਣ।
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਡਰ ਕੇ ਗਲਤੀ ਛੁਪਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਉਹ ਝੂਠ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਮਾਪੇ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਤੇ ਮਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਤਦ ਬੱਚਾ ਸੱਚਾਈ ਤੇ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਖਿਆ ਤੇ ਪਰਵਰਿਸ਼ – ਦੋਵੇਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ
ਅੱਜ ਕਈ ਮਾਪੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਹਿੰਗੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾ ਕੇ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਪੂਰਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਸਿੱਖਿਆ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਜੀਵਨ-ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ:
ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ
ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਨੀ
ਸੱਚ ਬੋਲਣਾ
ਕਿਸੇ ਦਾ ਹੱਕ ਨਾ ਖਾਣਾ
ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਤੇ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਨਾ
ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿਸੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ — ਇਹ ਤਾਂ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਗੋਦ ਤੇ ਘਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਡਿਜ਼ਿਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
ਅੱਜ ਦਾ ਯੁੱਗ ਮੋਬਾਈਲ, ਟੀਵੀ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਹੈ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਦੁਨੀਆ ਹੁਣ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜ ਗਈ ਹੈ।
ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਵਰਤਣ ਦੀ ਆਦਤ ਪਵਾਉਣ।
ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ:
ਹਰ ਰੋਜ਼ ਮੋਬਾਈਲ ’ਤੇ ਸਮਾਂ ਸੀਮਿਤ ਕਰੋ।
ਪਰਿਵਾਰਕ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਮੋਬਾਈਲ ਪਾਸੇ ਰੱਖੋ।
ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਬਾਹਰ ਖੇਡਣ ਜਾਓ, ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਜੋੜੋ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਵਰਚੁਅਲ ਜਗਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਹਕੀਕਤੀ ਜੀਵਨ ਨਾਲ ਜੁੜਦੇ ਹਨ।
ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਤੇ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਾ ਵਿਕਾਸ
ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ “ਆਗਿਆ ਮੰਨਣ ਵਾਲਾ” ਨਾ ਬਣਾਓ, ਉਸਨੂੰ ਸੋਚਣ ਵਾਲਾ ਬਣਾਓ।
ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰ ਸੁਣੋ, ਉਸਦੀ ਰਾਏ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰੋ।
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਤਦ ਉਹ ਵਿੱਚ ਆਤਮ-ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਛੋਟੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੇਣਾ — ਜਿਵੇਂ ਆਪਣਾ ਕਮਰਾ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣਾ, ਪੌਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ, ਕਿਸੇ ਮਹਿਮਾਨ ਨੂੰ ਆਦਰ ਨਾਲ ਮਿਲਣਾ — ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਉਸਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਿਕ ਪਾਠ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ
ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ, ਉਸਨੂੰ ਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ, ਸੂਝ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਪਾਠ, ਸਿਮਰਨ, ਨਮਾਜ਼, ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ — ਜੋ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪ੍ਰਥਾ ਹੋਵੇ, ਉਹ ਬੱਚੇ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸੱਚਾਈ ਦੀ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਪਰ ਧਾਰਮਿਕਤਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ — ਮਨੁੱਖਤਾ।
ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਸਿਖਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੱਬ ਸਭ ਵਿੱਚ ਵੱਸਦਾ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਘ੍ਰਿਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ।
ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਲੋੜਾਂ
ਬੱਚੇ ਦੇ ਦਿਲ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਹੈ।
ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਚੁੱਪ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਰੋ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸਦੇ ਵਿਹਾਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇ ਕਾਰਣ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ।
ਉਸਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਨਾ ਬਣਾਉ, ਬਲਕਿ ਪੁੱਛੋ —
> “ਤੈਨੂੰ ਕੀ ਚੁੱਭ ਰਿਹਾ ਹੈ?”
“ਤੈਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਦੁਖੀ ਕੀਤਾ?”
ਜਦੋਂ ਬੱਚਾ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਉਸਦੀ ਸੁਣਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਉਹ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਜੀਉਂਦਾ ਹੈ।
. ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ — ਬੱਚੇ ਲਈ ਉਦਾਹਰਣ
ਬੱਚਾ ਕਦੇ ਵੀ “ਉਪਦੇਸ਼” ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਸਿੱਖਦਾ, ਉਹ “ਉਦਾਹਰਣ” ਨਾਲ ਸਿੱਖਦਾ ਹੈ।
ਜੇ ਮਾਪੇ ਸੱਚੇ ਹਨ, ਦਇਆਵਾਨ ਹਨ, ਮਿਹਨਤੀ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੱਚਾ ਵੀ ਉਹੀ ਗੁਣ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸੇ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ —
“ਬੱਚਾ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ, ਬਲਕਿ ਉਹ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਕਰਦੇ ਹੋ।”
ਨਵੇਂ ਯੁੱਗ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ – ਸਮਾਨਤਾ ਤੇ ਸਤਿਕਾਰ
ਆਜਕੱਲ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜੈਂਡਰ ਸਮਾਨਤਾ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਰੱਖਿਆ, ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਾਉਣਾ ਕਿ
ਮਹਿਲਾ ਤੇ ਪੁਰਸ਼ ਦੋਵੇਂ ਬਰਾਬਰ ਹਨ।
ਕਿਸੇ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਨਹੀਂ ਉਡਾਉਣਾ।
ਧਰਤੀ, ਪਾਣੀ ਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦਾ ਆਦਰ ਕਰਨਾ।
ਇਹੀ ਸੱਚੀ ਆਧੁਨਿਕ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਹੈ।
. ਨਤੀਜਾ – ਪਰਵਰਿਸ਼ ਇਕ ਇਬਾਦਤ ਹੈ
ਬੱਚੇ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕਿਸੇ ਮਕਾਨ ਨੂੰ ਖੂਬਸੂਰਤ ਬਣਾਉਣ ਜਿਹੀ ਨਹੀਂ — ਇਹ ਤਾਂ ਰੂਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਹੈ।
ਇਹ ਸਬਰ, ਪਿਆਰ, ਸਮਰਪਣ ਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਇਮਾਨਦਾਰੀ, ਦਇਆ ਤੇ ਹਿੰਮਤ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਮਾਜ ਸੁਧਰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲਈ ਮਾਪਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁੰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਇਨਸਾਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਪਾਲਦੇ ਹਾਂ, ਤਦ ਅਸਲ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਰਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਾਂ।
ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋ ਚਮਕ ਹੈ, ਉਹ ਸਾਡੀ ਹੀ ਛਬੀ ਹੈ।
ਆਓ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਸਿੱਖਾਈਏ —
“ਤੂੰ ਜੋ ਵੀ ਬਣੇ, ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕ ਚੰਗਾ ਮਨੁੱਖ ਬਣ।
ਗੁਰਭਿੰਦਰ ਗੁਰੀ